مهندس موفق الکترونیک

طراحی ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

ترانسفورمر فلای بک(Flyback) : طراحی تراسفورمر فلای‌بک کاملا متفاوت با ترانسفورمر Forward می باشد. ترانس فلای‌بک بیشتر شبیه چوک Forward می باشد. اگر یکی به نمودار زمانی شار داخل هسته آنها نگاه کند، نمی تواند تفاوت این دو را از هم تشخیص دهد. نمودار جریان سیم پیچ های اولیه و ثانویه ترانسفورمر فلای‌بک در شکل 8-6 نشان داده شده است.

طراحی تراسفورمر فلای‌بک

آموزش طراحی ترانسفورمر فلای بک

ترانسفورمر فلای‌بک از یک هسته فریت با یک سیم پیچ اولیه و همچنین یک یا چندین سیم پیچ ثانویه تشکیل می شود. در اینجا برای راحتی کار و تشریح فرمول های مربوطه، فرض میکنیم که ترانسفورمر تنها یک سیم پیچ ثانویه دارد. حالت چند خروجی در قسمت بعدی این بخش توضیح داده خواهد شد.در روند طراحی ترانسفورمر فلا‌ی بک، سیم پیچ های اولیه و ثانویه به صورت جداگانه در نظر گرفته می شوند. هر یک از این سیم پیچ ها مانند یک سلف عمل می کنند با این تفاوت که هسته فریت مشترکی دارند، موقعی که سویچ روشن است سیم پیچ اولیه انرژی را در خود ذخیره می کند، در این حالت سیم پیچ ثانویه باز می باشد. در مدت زمان خاموشی سوئیچ ، سیم پیچ دوم وصل شده و انرژی ذخیره شده توسط سیم پیچ اولیه به خروجی تخلیه می شود . بنا بر این اولین عامل مهم در طراحی ترانس فلای‌بک ، توانایی میزان انرژی ذخیره شده در سیم پیچ اولیه می باشد. برای محاسبه ی این انرژی ابتدا جریان اولیه را از رابطه زیر حساب می کنیم.

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

.

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

سپس انرژی ذخیره شده در سلف توسط رابطه زیر بدست می آید

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

با محاسبه انرژی سلف در یک سیکل و ضرب آن در فرکانس، توان سلف بدست می آید

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

.

 

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

شکل 8-6 جریان‌های اولیه و ثانویه ترانسفورمر فلای‌بک

حداقل جریان پیک مورد نیاز سیم پیچ اولیه از رابطه 6.21 بدست می آید و به دنبال آن حداکثر اندوکتانس مورد نیاز اولیه از رابطه 22-6 بدست می آید. با در نظر گرفتن موارد بالا اکنون آماده ایم با انتخاب هسته، ترانس مورد نیاز را طراحی کنیم.

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

از آنجایی که ترانس فلای‌بک در مدت زمان خیلی کوتاه باید انرژی بالایی را در خود ذخیره کند، بنابراین اندوکتانس مورد نیاز سلف اولیه معمولا کمتر می باشد تا جریان بالایی از آن عبور کند. این جریان بالا و همچنین انرژی بالا باعث می شود که هسته ترانس به حالت اشباع رود، برای جلوگیری از به اشباع رفتن هسته، معمولا یک شکاف هوایی در داخل هسته ایجاد می کنند تا بیشتر انرژی در این شکاف ذخیره شود و به این ترتیب از به اشباع رفتن هسته جلو گیری می شود. برای این منظور شرکت های تولید کننده هسته فریت ، معمولا یک سری هسته های شکاف دار تولید می کنند که برای طراحی ترانس فلای‌بک، این هسته‌ها گزینه‌ی خوبی می باشند. در صورت عدم دسترسی به این هسته‌ها طراح باید با انتخاب هسته مناسب خودش در هسته شکاف ایجاد کند.

مطلب پیشنهادی:  المان‌های مغناطیسی در منبع تغذیه سوئیچینگ - مفاهیم پایه‌ای مغناطیس و فرومغناطیس

برای انتخاب هسته مورد نیاز ابتدا از فرمول (23-6) مقدار waAc را محاسبه میکنیم، در این رابطه Wa مساحت مورد نیاز برای سیم پیچ اولیه می باشد. سپس از جداول انتخاب هسته شرکت های تولید کننده ، هسته ای را انتخاب می کنیم که WaAc آن از مقدار محاسبه شده توسط رابطه 23-6 بزرگتر باشد. سپس از طریق رابطه 24-6 مقدار شکاف مورد نیاز برای هسته را

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۲۳−۶

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۲۴−۶

محاسبه می کنیم. و در نهایت هسته ای را انتخاب می کنیم که شکاف آن برابر با مقدار محاسبه شده از رابطه 24-6 و یا نزدیک به آن باشد.

در رابطه 24-6 معمولا Bmax را نصف چگالی شار اشباع (12..Bsat) در نظر می گیریم.با انتخاب هسته مورد نیاز حالا نوبت محاسبه سیم پیچ های اولیه و ثانویه ترانس می باشد. برای این منظور از رابطه 25-6 تعداد دور اولیه ترانس را محاسبه می کنیم و سپس از طریق رابطه 26-6 تعداد دور مورد نیاز برای سیم پیچ ثانویه را محاسبه می کنیم. اگر بخواهیم در ثانویه ترانس خروجی های متعددی داشته باشیم، با استفاده از رابطه 27-6 تعداد دور مورد نیاز برای این خروجی ها را بدست می آوریم.

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۲۵-۶

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۲۶−۶

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۲۷−۶  

از آنجایی که ترانس فلای‌بک انرژی بالایی را در مدت زمان های کوتاه در خود ذخیره می کند، بنابراین مقدار اسپایک های تولید شده توسط ترانسفورمر بالا می باشد(درحدود 200 ولت و یا بالاتر).این اسپایک ها باعث می شوند Mosfet های سوئیچ صدمه ببینند.از این رو طراحی اسنابر برای سیم پیچ ترانسفورمر و یا برای ماسفت های قدرت ضروری می باشد.

مطلب پیشنهادی:  پروژه آمپلی فایر سوئیچینگ + پایان نامه

طراحی سلف(چوک) فیلتر خروجی مد Forward

چوک فیلتر Forward ستون فقرات هر مبدل مدل Forward را تشکیل می دهد. بنابراین طراحی درست چوک از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. مقدار اندوکتانس مورد نیاز این چوک به راحتی قابل محاسبه می باشد اما انتخاب هسته آن معمولا اندکی دشوار می باشد.

مقدار انرژی ذخیره شده در این سلف معمولا50 درصد بالاتر از انرژی مورد نیاز مدار در نظر گرفته می شود.از طرفی انرژی این سلف نباید به صورت کامل تخلیه شود. مقدار انرژی که در هر سیکل وارد هسته سلف و یا از آن خارح می شود توسط رابطه 28-6 قابل محاسبه است. و مقدار انرژی که در هر سیکل در هسته باقی می ماند از رابطه 29-6 بدست می آید.

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۲۸−۶

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۲۹−۶

برای طراحی سلف مورد نظر حداقل اندوکتانس مورد نیاز را از طریق رابطه 30-6 بدست می آوریم. به خاطر وجود جریان DC در سلف، جهت جلوگیری از به اشباع رفتن آن، باید از هسته های شکاف دار استفاده کنیم.

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۳۰-۶

برای محاسبه و انتخاب هسته مورد نیاز و همچنین تعداد دور مورد نیاز می توان از روابط مربوط به قوانین فلای‌بک استفاده کرد. یعنی ابتدا از طریق رابطه 23-6 WaAc مورد نیاز را محاسبه می کنیم و سپس از طریق روابط 24-6 و 25-6 شکاف مورد نیاز و همچنین تعداد دور سیم پیچ را بدست می آوریم. اما طراحان معمولا برای طراحی این سلف از هسته های چنبره ای شکل استفاده می کنند. متاسفانه روش استانداردی برای انتخاب این نوع هسته وجود ندارد.در این جا ما از روش شرکت Magnetics Inc استفاده خواهیم کرد که یکی از تولید کننده های هسته های فریت می باشد. در این روش ابتدا از طریق رابطه 31-6 مقدار Euv را محاسبه می کنیم ، در این فرمول L حداقل اندوکتانس مورد نیاز رابطه 30-6 و I جریان متوسط بار خروجی می باشد.

مطلب پیشنهادی:  دانلود نرم افزار طراحی منابع تغذیه سوئچینگ PI Expert

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۳۱−۶

سپس با مراجعه به شکل 9-6 مقدار محاسبه شده‌ی بالا را روی محور x پیدا کنید.

یک خط عمودی از این نقطه رسم کنید. اولین خط شیب‌داری که این خط قطع می کند، مقدار نفوذ پذیری(µ) مورد نیاز هسته را مشخص می کند.سپس از این نقطه یک خط افقی رسم کنید.نقطه ای که این خط محور y را قطع می کند Part Number هسته را مشخص می کند. این کوچکترین هسته ای است که برای طراحی سلف مورد نظر نیاز می باشد. سپس با مراجعه به کاتالوگ هسته فوق ، تعداد دور سلف را از طریق رابطه 32-6 محاسبه کنید.

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

فرمول ۳۲−۶

اندازه سیم مورد نیاز را از طریق جدول 1-6 بدست آورید و از طریق رابطه 33-6 درصد پنجره را محاسبه کنید.اگر این مقدار از 40 یا 50 درصد بیشتر باشد باید هسته بزرگتر ی را انتخاب کنید. برای جریان های خروجی بالاتر از 5 آمپر و همچنین برای فرکانس های بالاتر از KHZ 30 باید از سیم های Litz برای کاهش اثر پوستی استفاده کنید.

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

ترانسفورمر فلای بک (Flyback)

شکل 9-6 نمودار انتخاب هسته سلف با جریان‌های DC (در این نمودار L اندوکتانس DC سلف بر حسب میلی‌هانری و I جریان DC عبوری آن بر حسب آمپر می‌باشد)

پایان فصل ششم از آموزش طراحی منبع تغذیه سوئیچینگ! بعد از مدتی تاخیر با حمایت میکرودیزاینرالکترونیک و تلاش فراوان آقای فرامرزپور یک فصل دیگری از کتاب طراحی منابع تغذیه سوئیچینگ را هم ترجمه، خلاصه و در سایت رایگان منتشر کردیم. و فصل‌های بعدی هم فردا منتشر خواهند شد. امیدواریم برای شما کاربران، علاقمندان و مهندسان الکترونیک مفید واقع بشه. لطفا نظرات خود را در قسمت کامنت‌های همین نوشته بنویسید.

اگر این نوشته‌ برایتان مفید بود لطفا کامنت بنویسید.

مطالعه دیگر جلسات این آموزش<< جلسه قبلی                    جلسه بعدی >>

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

6 دیدگاه

  1. سلام
    ممنون از سایت خوبتون
    خیلی خوب میشد اگه منبع مطالبی که گذاشتین رو هم معرفی میکردین
    ممنون

  2. عالیه ممنون از شما

  3. سلام
    یه سوال داشتم ، اینکه وقتی با فرمول میزان ضرفیت مورد نیاز ترانس فلای بک رو بدست میاریم ، مثلا ۱۰ میلی هانری تو جواب فرمول به ما داده ، بعد گپ یا فاصله هوایی رو هم محاسبه میکنیم ، اون ۱۰ میلی هانری رو تو شرایط بدون گپ باید رو ترانس بپیچیم بعد گپ رو بذاریم یا با گپ باید به ۱۰ میلی هانری برسه؟ چون وقتی گپ رو میذاری اندوکتانس ترانس کم میشه ولی بدون گپ اندوکتانس زیاد میشه
    ممنون میشم جواب سوالمو به ایمیلم بفرستید ❤️❤️❤️

  4. سلام مهندس.
    میشه یه فرمول به زبان ساده آموزش بدی که مثلا اگر هسته کوچک فریت (2×3) سانتی متر داشته باشم و بخوام با 3 ولت 500 میلی آمپر ورودی باشد و خروجی که میخوام حدود 3000 ولت باشد ،چند دور سیم اولیه و ثانویه میشود.قطر سیم در هر رنجی که میدونی محاسبه کن.لطف میکنی پاسخ بدی.
    در ضمن برای درایو هم یک ماسفت و دیود و مقاومت برای اوسیلاتور استفاده میکنم. (نمونه مدار داخل فندک های ولتاژ)

  5. محمد حسن شکوهی

    1- چطوری باید Wa رو بدست بیارم؟ ( توی کتاب مرجع آموزش بالا یه جدول آورده که نمیدونم چطوری میشه ازش استفاده کرد. اگر استفاده از این جدول رو ( جدول 6.1 صفحه 79) بهم توضیح بدید ازتون خیلی ممنون میشم)
    2- اگر Ipk=1.38A باشه ( طبق فرمول 21 آموزش طراحی ترانسفورمر فلای بک ) Wa چقدر میشه؟

    3- اگر بخوایم برای راحتی سیم پیچی ترانس به جای یک سیم کلفت از دوسیم جفت شده با ضخامت نصف استفاده کنیم باید Wa را کدام در نظر بگیریم؟ Wa سیم کلفت یا نازک یا مجموع Wa های سیم های نازک؟