مهندس موفق الکترونیک

مقاومت‌های غیرخطی

مقاومت‌های غیرخطی

مقاومت‌ها براساس مواد اولیه‌ی مورد استفاده، پروسه ساخت و کاربرد‌های‌شان، انواع مختلفی دارند. دسته‌بندی کلی آن‌ها را در نمودار زیر می‌بینیم.مقاومت های خطی و مقاومت‌های غیرخطی.

مقاومت‌های غیرخطی

مقاومت‌های خطی دارای مشخصه‌ی V/I خطی و مقاومت‌های غیرخطی دارای مشخصهV/I  غیرخطی هستند. در واقع در مقاومت‌های غیر خطی، ولتاژ و جریان به شکل غیرخطی تغییر می‌کنند و تغییرات آن‌ها وابسته به عواملی چون دما و نور می‌باشد که ممکن است این وابستگی به صورت خطی نباشد.

مقاومت‌های غیرخطی

قبلا در میکرو دیزاینر الکترونیک با مقاومت های خطی آشنا شدیم و اگر مطلب قبلی را نخوندید حتما به مباحث قبلی مرجعه و آنها را بخوانید.در این جلسه به معرفی  مقاومت‌های غیرخطی میپردازیم.

ترمیستور (Thermistor)

این واژه از ریشه thermal (به معنای حرارتی) گرفته شده و تداعی کننده حرارت و دما است. علت این است که در این قطعه‌ی مقاومتی تغییرات اندازه مقاومت با تغییرات دما مرتبط است به این ترتیب که مثلا با افزایش دما اندازه مقاومت کاهش می‌یابد و برعکس. این نوع مقاومت برای کاربرد‌های اندازه‌گیری و کنترلی استفاده می‌شود.

ترمیستورها انواعی دارند که مهم‌ترین آن‌ها NTC ها و PTC ها هستند.

NTC ها

NTC ها ترمیستور‌های با ضریب دمایی منفی(Negative Temperature Coefficient) هستند به این معنا که با افزایش دما اندازه مقاومت در آن‌ها کاهش می‌یابد. کاربرد‌ آن‌ها در مدارها، محافظت از دستگاه در برابر شرایط افزایش ولتاژ است.

مطلب پیشنهادی:  اتصال بیس مشترک‌ (اتصالات مختلف ترانزیستورها در مدار)

PTC ها

PTC ها ترمیستور‌های با ضریب دمایی مثبت(Positive Temperature Coefficient) هستند به این معنا که با افزایش دما اندازه مقاومت در آن‌ها افزایش می‌یابد. کاربرد‌ آن‌ها در مدارها، محافظت از دستگاه در برابر شرایط افزایش جریان است.

تصویر زیر یک ترمیستور NTC و نماد مداری آن را نشان می‌دهد.

ترمیستور (Thermistor)

 

مقاومت نوری(Photo Resistor)

همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست، این مقاومت‌ها با تغییر نور تغییر می‌کنند. با افزایش نور مقدار آن‌ها کاهش یافته و با کاهش نور مقدار آن‌ها افزایش می‌یابد. این نوع مقاومت‌ها هم کاربردهای کنترلی و اندازه‌گیری دارند. نام دیگر آن‌ها  LDR  Light Dependent Resistor ، به معنای مقاومت وابسته به نور است.

مقاومت نوری(Photo Resistor)

وریستور (Varistor)

مقاومت یک وریستور مطابق با ولتاژ اعمال شده به آن تغییر می‌کند و نسبت این تغییر، نسبت عکس است یعنی با افزایش ولتاژ مقدار مقاومت کاهش می‌یابد و بالعکس. وریستور ها را مقاومت‌های وابسته به ولتاژ یا VDR نیز می‌گویند.

وریستور (Varistor)

مقاومت‌ سطحی یا SMD

با توسعه تکنولوژی قطعات سطحی ( ابعاد قابل نصب بر روی سطح برد)، استفاده از این نوع مقاومت‌ها نیز به شدت افزایش یافت. آن‌ها اصطلاحا مقاومت‌ تراشه نیز گفته می‌شوند که به معنای یک لایه‌ی نازک مقاومتی است که درون یک تراشه سرامیکی تعبیه شده است.

این نوع مقاومت‌ها در مقایسه با مقاومت‌های معمولی بسیار کوچک هستند و بنابراین فضای بسیار کمتری اشغال می‌کنند. بهره‌وری بالا و اتلاف گرمای کمتری نیز دارند. در واقع اختراع این نو مقاومت‌ها چهره‌ی PCB ها را دگرگون کرد و ابعاد آن‌ها را در حد چشم‌گیری کاهش داد.

مطلب پیشنهادی:  آموزش کار با برد بورد

مزایای مقاومت‌ سطحی یا SMD

مزایای این نوع مقاومت‌ها را می‌توان در موارد زیر دسته‌بندی کرد:

  • از نظر ابعاد در فشرده‌ترین حالت
  • استحکام
  • تُلِرانس بالا
  • تلف گرمایی پایین

یک مقاومت سطحی را در مقایسه با یک مقاومت معمولی در تصویر زیر می‌بینید.

مقاومت‌ سطحی یا SMD

دوست عزیز ممنون که در این جلسه از سلسله جلسات آموزش مفاهیم پایه الکترونیک با ما همراه بودید و امیدواریم در جلسات آینده به مباحث پایه ای بیشتری بپردازیم.دیگر جلسات این آموزش ها را از منو مفاهیم پایه و یا لینک های زیر دنبال کنید.حتما نظرات خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.

اگر این نوشته‌ برایتان مفید بود لطفا کامنت بنویسید.

مطالعه دیگر جلسات این آموزش<< جلسه قبلی                    جلسه بعدی >>

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

12 دیدگاه

  1. واقعا بهترین سایت فارسی هست که تا به حال دیدم.خیلییی مممنون.امیدوارم همینطور ادامه بدید:-)

  2. بی نظیر بودین چه حال خوبی پیدا کردم وقتی اطلاعات کاملی دریافت کردم دمتون خیلی گرم

  3. باسلام وتشکرمجدد وفراوان ازآموزش های کاربردی لطفا بفرمایید ترمیستوری که به لوله آب گرم خروجی ازمبدل حرارتی پکیج متصل است که پس ازگرم شدن کافی آب شعله راخاموش میکند منفی یا مثبت است بعبارتی ntc یا ptc است ازعنایت وتوجه شما ممنونم موفق باشید ./

    • میلاد جهاندیده

      سلام،
      فک کنم اون مکانیکی است ولی بازم هر دو مورد را می‌تونن استفاده کنن چون فقط باهاش دما را اندازه میگرن و بعد به یک رله، شیر یا هرچیزی دستور میدن تا اون قسمت مدار را خاموش کنه. بازم شاید هر کدم از آن انها باشن و دلیل هم داشته باشن که من نمیدونم!

      • باسلام وتشکر از پاسخ جناب جهاندیده امروز از یک تعمیرکار موضوع راجویا شدم گفت فکرمیکنم ان تی سی باشد البته صددرصد مطمین نبود بااینکه بگفته خودش بارها آنرا تعویض کرده بود ولی به این موضوع دقت نکرده است ازتلاش مستمر شما قدردانی میکنم همواره سلامت وکامیاب باشید بااحترام

  4. سلام با تشکر از سایت خوبتون
    رابطه ی دما با ولتاژ و جریان چیه؟ قسمتی که در مورد ntc ها , ptc ها بود علت کاربرد رو متوجه نشدم

    • میلاد جهاندیده

      سلام، حالت عادی بین دما و ولتاژ/جریان رابطه نیست. ولی وقتی سنسور می‌خوان درست کنن از اثرات ان استفاده می‌کنن…وقتی دما زیاد میشه مقاوت یک فلر تغییر می‌کنه…و از خروجی این استفاده می‌کنن برای ساخت سنسور…یعنی یک سنسور می‌سازن با یک فلز خاص که وقتی با تغییر دما مقاوت‌الکتریکی آن تغییر می‌کنه و خروجی را با یک مبدل اندازه میگیرن و در نتیجه دما بدست میاد.

  5. مقاومت سطحی مگه از نوع خطی نمیشه؟

  6. سلام و درود.
    واقعا عالی بود. ممنون.